Deze zomer interviewen we als GOR Rijk een aantal interessante personen, wat gaan ze de komende periode doen, waar houden zij zich door het jaar heen mee bezig en welke tips hebben zij voor collega’s die thuisblijven deze zomer? Leer onze zomergasten beter kennen in deze zomerspecial!

Deze week is te gast: Alexandrien van der Burgt-Franken, lid Externe klankbordgroep Cultuur en Leiderschap van de Belastingdienst mede oprichter stichting Beroepseer. Zij neemt ons mee langs de kust van Zweden en licht een tipje van de sluier op als het gaat over haar advieswerk voor de Belastingdienst.

Deze zomervakantie ben ik heerlijk wezen zeilen langs de kust van Zweden, een weekje tussen de eilanden door, de hele dag buiten, het was gewoon geweldig! Mijn vrienden zeilen en ik ben voornamelijk gast aan boord, ik heb een tijd geleden mijn heup gebroken dus mijn evenwicht is nog niet honderd procent, daar moet ik helaas rekening mee houden. Ik ben in Stockholm opgestapt en heb meegevaren tot Norrtalje waar ik weer de bus terug heb gepakt. Ik ga deze zomer ook nog een aantal dagen met een vriendin en haar kleinkinderen naar de Veluwe toe, we hopen natuurlijk op goed weer en zijn van plan veel te gaan fietsen. Veel buiten zijn vind ik heerlijk, ik ben echt een natuurmens. Ik woon in Nootdorp en ik heb gelukkig een huis met een grote tuin, ik ben dol op veel bloemen, planten, struiken en bomen, ondanks de regen de afgelopen weken hebben mijn bloemen schitterend gebloeid.

Samen met Thijs Jansen ben ik de oprichter van de stichting Beroepseer in 2006 en hier heb ik tot 2015 leiding aan gegeven. De stichting houdt zich bezig met een aantal vraagstukken op het gebied van vakmanschap en morele verantwoordelijkheid van professionals in de publieke en semipublieke sector. Professionals vinden dat zij te weinig waardering krijgen en lopen vast in administratieve regels en structuren. Stichting Beroepseer komt op voor het belang van professionaliteit. Bij de stichting geloven we dat professionals die de kracht van beroepstrots bezitten optimaal bijdragen aan goede dienstverlening. Ik heb het werk voor de stichting vanwege privéomstandigheden in 2015 moeten loslaten en Thijs is hiermee verder gegaan. Momenteel ben ik nog lid van het bestuur maar heb een minder actieve rol.

Ik een achtergrond heb in de gezondheidszorg, dat is misschien leuk om te weten. Daarnaast heb ik ook ervaring met loopbaan- coaching en begeleiding, dit doe ik nog steeds op een laag pitje. In 2020 ben ik gevraagd voor de Externe Klankbordgroep voor het programma Cultuur en Leiderschap van de Belastingdienst. Die commissie is ingesteld door de Staatssecretaris onder andere naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Deze organisatie is ongelofelijk complex en interessant, er speelt heel veel. We hebben als onafhankelijke externe klankbordgroep de ruimte om gesprekken te voeren in alle lagen van de organisatie en kunnen de leiding gevraagd en ongevraagd te adviseren. Ik heb inmiddels al heel veel gezien, geleerd en gehoord…

We zitten met zijn drieën in de Klankbordgroep. Naast mij nog een hoogleraar managerial behaviour en een deskundige van de Nederlandse bank op het gebied van governance in organisaties. Met mijn achtergrond bij de stichting Beroepseer kijk ik wat professionals nodig hebben om hun werk naar eer en geweten goed te kunnen doen. We hebben dus drie hele verschillende achtergronden en kunnen elkaar heel goed aanvullen met onze waarnemingen, een fijne samenwerking. De gesprekken met de Belastingdienst gaan over onderwerpen zoals de openheid en veiligheid en menselijke maat en het onderkennen van vooroordelen binnen de organisatie. Er zijn drie hoofdpunten waar we voornamelijk naar kijken als we advies geven: de cultuur die nodig is voor goed werk, vertrouwen en verzoening. De Belastingdienst is van oudsher een belangrijke en betrouwbare overheidsdienst. Maar na de toeslagenaffaire en de collectieve strafaangifte in 2020 is die betrouwbaarheid op zijn kop gezet. Dat beeld moet om te beginnen binnen de organisatie hersteld worden. Een groot obstakel is de houding in de Tweede Kamer die via de media voortdurend beschuldigend wijzen naar de Belastingdienst, ook naar functies, zonder te kijken naar de eigen rol.  Dat heeft een negatief effect op de cultuur van een ministerie en van uitvoeringsdiensten. Het is beter om gezamenlijk te kijken naar de falende systemen en processen en het vertrouwen in het ambtelijk vakmanschap te versterken. We beseffen dat de organisatie van belastingen en toeslagen reuze complex en politiek gevoelig is, een cultuurverandering vraagt dan ook om een intensieve en meerjarige aanpak met krachtige leiding met visie. Om weer in de goede stroomversnelling te komen is verzoening nodig tussen de Tweede Kamer en de Belastingdienst. Tenslotte is de Belastingdienst een van de belangrijkste pijlers van onze democratie.

Medezeggenschap kent bij het Rijk een ontzettende gelaagdheid, er zijn veel verschillende ondernemingsraden bij verschillende ministeries en iedere groep houdt zich primair bezig met hun eigen belangen. Ik denk dat je elkaar echt de ruimte moet geven om aan de slag te gaan met de belangrijkste onderwerpen. Zo kan je als ambtelijke professionals een open en veilige werkcultuur te bevorderen, waar bijvoorbeeld vooroordelen bespreekbaar zijn en weggenomen kunnen worden. De directe invloed van medezeggenschap is te veel op de achtergrond gekomen, je moet niet alleen maar vragen aan de bestuurder maar je kan ook zelf een actieve rol pakken, dat wil ik echt aanbevelen. Het is belangrijk dat je in de medezeggenschap een evenwichtige en gelijkwaardige gesprekspartner bent. Heb kennis van zaken, zorg voor een duidelijke visie, geef- en neem ruimte en onderhoud de verbinding met je achterban. Werk als ondernemingsraden op belangrijke onderwerpen goed samen met vakbonden en beroepsorganisaties. Inspireer elkaar, je staat voor hetzelfde en hebt elkaar nodig.

Voor wie zich deze zomer nog wil verdiepen kan ik het boek Het tij tegen van Herman Tjeenk Willink en het boek Zo hadden we het niet bedoeld van Jesse Frederik aanbevelen. In het boek van Jesse Frederik kijken we meer naar de feiten van de toeslagaffaire dan naar de verwrongen beeldvorming die is ontstaan, erg interessant. Ook het boek ‘Het tij tegen’, dat gaat over het overeind houden van onze democratie, is echt een inspiratie voor mij.

En een fijn boek voor aan het zwembad of in de tuin is Eiland van Siri Ranva Hjelm Jacobsen, zij schrijft alsof ze schildert, je ziet de beelden voor je. Echt een prachtige vertelling over een vrouw op de Faeröer-eilanden, een verhaal om in te verdwijnen.

Neem deze zomer ook eens de tijd om na te denken: waar sta ik voor en waar wil ik mij de komende tijd op richten?  Er komt soms zoveel op je af dat het echt belangrijk is om te weten waarvoor je op wilt staan. En als laatste wil ik de lezers nog meegeven: vertrouwen is kwetsbaar, maar het is ook een bron van kracht!

Ik wens iedereen een opgeruimde start na de vakantie.

Wil je de interviews met de zomergasten van vorig jaar teruglezen? Kijk dan hier.